İçinde bulunduğumuz ayda birçok arkadaşım, tanıdıklarım benden ortak bir isteği vardı. O da Beykoz çayırının geçmişten günümüze kadar Beykoz halkı için önemini ve çayır üzerinde yapılan değişikleri anlatan bir köşe yazısı...

Ben de, Beykoz çayırın geçmişini benden daha iyi bilen ve ağabeyim olan RECEP ÜNDE’den rica ettim. Sağ olsun o da bir Beykozlu hassasiyeti ile beni ve siz değerli okurlarımı bilgilendirdi.

***

"BEYKOZ'A DIŞARIDAN BAKMAK"

Öz Beykozlu olarak Beykoz’a her açıdan dışarıdan bakınca birçok şeyi objektif olarak görmek mümkün oluyor. Örneğin, tarihi Beykoz çayırı ‘’Millet Bahçesi’’ projesi gibi!

Beykoz çayırının kendisi ve çevresi özellikle 1600’lü yıllardan itibaren genellikle Osmanlı yönetimi tarafından ve yerleşik halk tarafından yoğun olarak kullanılmaya başlanıyor ve 1980’lere kadar tarihsel/kültürel varlığı ve içi dolu etkinlikleri artarak ve gelecek nesillere aktarılarak devam ediyor.

Ancak kültürel ve tarihsel boyutu çok eski olan ve zamanla yollarla ayrılmış şekliyle toplamda 5 parçadan oluşan Beykoz çayırından bugüne kala kala maalesef 1,5 parçası kalıyor!

İlk olarak 1980’lerde bir parçası vizyonsuzluk eseri olarak pazar alanı yapılmış, bu alanın yola paralel kısmında ise adeta gecekondu misali dükkânlar yapılıp kiraya verilmişti. Pazar alanında betondan onlarca musalla taşı gibi sabit tezgâhlar yapılmış, görüntü kirliliği ortaya çıkınca kaldırılmıştı… Kalan parçalardan bir diğerine aynı yıllarda stad yapılmıştı. 2000’li yıllarda beğenilmeyip yıkılıp yeni stad yapılmıştı! Ortaçeşme tarafında dere buyunca olan kısma ise okul ve diğer hizmet binaları inşa edilmişti.

Şimdilerde ‘’Millet Bahçesi’’ adı altında bir tarihi mekan ismine ek yapılarak tarihi alan yukarıdaki örneklerde olduğu gibi yok edilmeye mi çalışılıyor?

Bahse konu proje planlanırken, Beykoz’un tarafsız yaşlılarından, Beykoz’un gerçek tarihini bilenlerden görüş alınmış mıydı?

STK’larla proje üzerinde tartışılmış mıydı?

Yoksa ‘ben yaptım oldu’ mantığı ile mi ilerlendi ve ilerleniyor?

Peyzaj mimarisi için kaç farklı grupla ve tarihçi ile çalışıldı?..

Halk oylamasına neden gerek görülmedi!?

Proje onaylandıktan! sonra halk ile paylaşılıp varsa eksik, yanlış kısımları düzeltildi mi..?

Ben, bu ve benzeri sorulara cevap bulamadım. Belediyenin web sitesinde yüzeysel birkaç cümle ve birkaç görsel dışında bilgi bulamadım.

Tarihi çayırın uzantısında bulunan adeta tarihi alanlara ulaşım için kavşak noktası olan Ortaçeşme Meydanı nasıl betonlaştırıldı, işlevsizleştirildi. Meydanın simgesi olan çeşme neden silik durumda bırakıldı? Meydanın yeni simgesi (alakasız şekilde) saat kulesi mi yapıldı?

Sırada benim de mezun olduğum Hacı Numan İlkokulu ve Fevzi Çakmak Ortaokulu’nun binaları mı var?

Son yıllarda artan oranda tarihi ve kültürel yerler maalesef öncesinde algı operasyonları ile zemin oluşturulup sonrasında yok edilerek veya isimleri değiştirilerek nesiller arasında kültürel kopuklukların oluşmasına ve aidiyet duygusunun körelmesine sebep oluyor ve bu işlemlerde ısrar ediliyor. Bu ısrar bir proje mi? Tartışmaya açık.

Prof. Dr. Hatice Ayataç’ın ‘’ Mekân, Kültür ve Bellek Çalışmaları’’ adlı çalışmasında belirttiği gibi  ‘’Toplumlar içinde yaşadıkları mekânları inşa ederken, bu mekânlar da insanların kültürünü ve kimliğini inşa eder. (…) Mekânın sahip olduğu soyut-somut değerlerin anlamının korunarak gelecek kuşaklara aktarılması, kentlerin tarihsel ve kültürel katmanlarının sürekliliği ile birlikte yeni toplumsal anlamların ve kullanım değerlerinin üretilmesi belleğin sürdürülebilirliğinin sağlanması açısından hassasiyetle ele alınması gereken bir konudur. (…) Güncel kentleşme pratikleri genelde var olanı yıkıp, yeniden yapma yaklaşımını benimsediğinden fiziksel çevre sürekli ve hızlı bir değişim ve dönüşüme uğramakta, bu sırada mekânın içerdiği bellek ve kültürel değerler de ortadan kaldırılmaktadır.”

Benim korkum da tam bu yönde. Beykoz çayırı; Doğal yeşil alanı, beyaz ve sarıpapatyaları, yer yer gelincikleri, seyrek de olsa beyaz zambakları, kendine has doğal bitki örtüsü ve tarihi çınar ağaçları ile bezenen bir mekânken, belediyenin web sayfasında yer verilen görsellerden, bazı yerlerin adeta kendine has doğal güzelliği yokmuşçasına bir botonik bahçesi (Arboretum) olacakmış iması sezinleniyor. Beykoz çayırı; geleneksel yağlı güreşlerinin, şenlik havasına dönüşen toplu sünnet düğünlerinin, ünlü cambazların gösteri mekanı, büyük bir alanda lunaparkı bulunan, mısır kazanlarının renklendirdiği terazi başı çeşmesi alanındaki çay bahçesi ve dillere destan amatör futbol maçlarının seyir zevki ve diğerleri, nesilden nesile aktarılan kültürel miraslar iken ve bunların hepsinin bir ruhu varken bugüne -çayırın önemli bölümünün tahribatı nedeniyle- çoğu günümüze aktarılamasa da en azından kalan kısımları hala Beykozlular için önemli bir kent simgesiydi. Bu proje ile bu alan da mı tarihsel kimliğinden uzaklaştırılacak?

Tarihsel alanların restorasyonu olur. Yenileme adı altında isimler eklenerek veya değiştirilerek tahribat yapılmaz. Biraz safça olan bir teselli!: Bu projede AVM olmaması!

Herkesin tüm bu yaşananlardan yapacağı bir çıkarım olacaktır mutlaka. Sonunda İnşallah ben haksız çıkarım!                      

 ***    

Bu yazılanlara ve temenniye benim gibi tüm Beykozluların içtenlikle katılacağına inanarak ağabeyim Recep Ünde ye bu katkısından ötürü çok teşekkür ederim…

Bizlere zaman ayırdığınız için teşekkür ederiz…